“ta pljačka

taj pokolj

ta pustoš

Zemlja ova”

Eme Sezer, Brojalica

Pokret nesvrstanih nastao je na sastanku lidera Trećeg sveta u Bandungu (Indonezija) 1955., a prva konferencije je održana 1961. godine u Beogradu (Jugoslavija). U svetu podele između kapitalističkog i socijalističkog bloka na severnoj hemisferi, Pokret nesvrstanih su uglavnom činile afričke i azijske države koje su pokušale da izgrade kolektivni identitet na borbi protiv imperijalizma, kolonijalizma, neokolonijalizma, aparthejda, rasizma. Pokret nesvrstanih se fokusirao na nacionalne borbe za nezavisnost, iskorenjivanja siromaštva, ekonomski razvoj. Oni su predstavljali 55% stanovništva planete, većinu vlada na svetu i skoro dve trećine članica Ujedinjenih nacija. Ideja nesvrstanosti i politika koegzistencije postale su jedna od najdragocjenijih tekovina posle Drugog svetskog rata. Pokret nesvrstanih stvorio je prostor za značajne transnacionalne razmene na polju nauke, umetnosti i kulture, arhitekture i industrije, osporavajući hegemonijski poredak i uspostavljajući nova značenja odnosa centra i periferije.

Iako nikada nije postojao nesvrstani film pod tim nazivom, film „trećeg sveta“ nosio je imenitelj promene estetskog i političkog u režimu pokretnih slika. Imao je značajno mesto u procesu dekolonizacije. Bio je oružje i alatka za proizvođenje znanja. U filmskom pionirstvu tek oslobođenih zemalja Afrike, Azije i Latinske Amerike nastaju specifični oslobađajući jezici koji bivaju crpljeni iz paramodernih fenomena kao što su pučka religija ili ritualna magija. Dominatni evropski posleratni filmski realizam utemeljen na individualnosti biva dekonstruisan antimimetičkom logikom narodnih priča i kolektivnim filmskim govorom.

Pandemija je za tren zustavila čovečanstvo, naterala nas je da pokušamo da je razumemo i da se prilagodimo novoj stvarnosti. Blokovske podele odavno više nema, ali tu su druge. Prepandemijska „normalnost” je već bila rascepljena – ispunjena pukotinama roda, klase, narodnosti, religije, razdvajanja, migracije i egzila. U izlasku iz pandemije svedočimo intenziviranje političkih sukoba, produbljivanje ekonomske nejednakosti i siromaštva, kontinuirano kolonijalno i ekološko nasilje.

Da li je film oruđe u novim borbama oko nas, sredstvo za razumevanje društvenih, kulturnih i političkih promena ili je samo aparat koji ravnodušno beleži tragove vremena s kraja druge decenije 21. veka? Kakav je status slike koja misli budućnost? Da li se oslanja na dosadašnje audio-vizuelne i proizvodne kodove ili se usuđuje da misli van jezika, konstrušući novo saznanje i pomerajući horizonte?

Tri programske celine međunarodnog takmičarskog programa formirali smo oko ideje de-kolonizacije u epistemološkom, istorijskom i savremenom smislu. Prvi program uže tretira istorijske ideje modernizacije, kritički preispituje de-kolonizacijske borbe u XX veku i njihove narative suočava sa ličnim pričama i narodnim mitovima. Prožimaju se dokumenti sa generičkim fikcionalizacijama eksploatacija, traume preživljavanja na periferijama kapitalističkog sistema sa sanjanim utopijama i alternativama. Drugi program konceptualno pokušava da samom pogledu oduzme kolonizatorsku moć: pogledu na prirodu, kulturu, civilizaciju. Da rastvori zapadnjačke predstave samog narativa i mesta gledaoca u njemu. Stereotipi i predrasude, medijski klišei i protokoli, kognitivna mapiranja u čulno depriviranim okruženjima podteme su trećeg programa koji „pokriva” identitetske borbe dekolonizacije u savremenom imperijalizmu.

Hvala svim autorima i kolektivima koji su aplicirali na Alternative Film/Video 2021, doprinoseći da i ove godine mislimo drugačije slike i zvukove.

doplgenger (Isidora Ilić i Boško Prostran)

selektori međunarodnog takmičarskog programa